_1749430366.gif)
_1743784132.gif)
धरान : नेपालमा विद्यालय तह देखी कलेजमा पढ्दै गरेका दृष्टिविहीन विद्यार्थीहरूको सङ्ख्या ५५० भन्दा बढी छन् । विश्वका विकसित मुलुकमा दृष्टिविहीन विद्यार्थीको पठनपाठनमा नयाँ शिक्षण विधि पद्धति विकास भएको छ ।
नेपालमा पनि विकासीत देशले अपनाउने शिक्षण सुधार अभियान नेपाल दृष्टिविहीन कल्याण सङ्घले अघि बढाएको छ । धरानमा आज सोमवार देखी सुरु भएको कोसी प्रदेशका दृष्टिविहीन विद्यालयहरूका प्रधानाध्यापक, शिक्षकहरूको प्रशिक्षणमा सहभागी सङ्घका अगुवाहरूले उक्त कुरा बताएका हुन ।
सङ्घका केन्द्रीय महासचिव कमन घिमिरेले भने ‘दृष्टिविहीन विद्यार्थीहरूको परम्परागत शिक्षा र शिक्षण विधि, पद्धतिमा विकसित मुलुकहरूमा धेरै फरक आएको छ ।’ सामान्य विद्यालयमा पढ्ने विद्यार्थी सरह उनीहरूको पठनपाठन पनि सहज बनाउने पद्धति नेपालमा पनि सुरु गरिएको उनले बताए ।
कोसी प्रदेशमा रहेका ८ वटा दृष्टिविहीन विद्यालयका लागि धरानमा प्रशिक्षण आयोजना गरिएको हो । प्रशिक्षणमा ७ विद्यालयबाट २/२ जना तथा धरान स्थित ज्ञान चक्षु विद्यालयबाट ४ जना सहभागी छन् । प्रशिक्षण १५ दिन सम्म धरान-८ स्थित होटेल कञ्जनजंघामा चल्दैछ ।
सङ्घका सहमहासचिव होमनाथ अर्यालले भने ‘विकासीत देशहरूमा विकास भएको शिक्षा पद्धति मुलुक अनुसार फरक भाषा, फरक विधि अपनाइएकोले एकै किसिमको हुन सकेन त्यसैले नेपालले तत्कालै अपनाउन सकेन ।’ तर नेपालमा नयाँ शिक्षा पद्धतिको विकास अघि बढेको उनले बताए ।
उनका अनुसार पुरानो पद्धतिमा अक्षरको १ पृष्टलाई ब्रेल लिपिमा २० पृष्ठ सम्म लेख्नु पर्छ । तर नयाँ पद्धतिमा १ पृष्ट अक्षरको लेखाई ब्रेल लिपिमै १ पृष्टमै लेख्न सकिन्छ । नयाँ पद्धतिले पछिल्लो समय प्रविधिमा आएको धेरै शब्दको अघिल्लो अक्षरहरू मिलेर बनेका धेरै शब्दार्थ दिने शब्दलाई अपनाएको छ ।
उनले भने ‘टेप रेकर्डर सहज नहुँदा कसैको भनाई टिपोट गर्न प्रचलनमा रहेको ‘शर्टहेण्ड’ लेखाई जस्तो पनि छ नयाँ पद्धति ।’ युरोपेली देश अनुसार फरक भाषामा यो पद्धति विकास गरिएकाले नेपाली भाषामा फरक पाठ्य पुस्तक तयार गर्न आवश्यक भएको उनले बताए । भने ‘मैले आफै पनि पाठ्य पुस्तक तयार गर्न सुरु गरेको छु ।’
दृष्टिविहिनहरुको नयाँ शिक्षा पद्धतिमा स्वास्थ्य, खानपान, शारीरिक फिटनेसलाई पनि प्राथमिकतामा राखिएको छ । शिक्षण पद्धतिमै प्राथमिकता दिइएको स्वास्थ्य विषय पढाइमा भन्दा विद्यार्थीको दैनिक जीवनमा अपनाउन प्रशिक्षणमा योगा कक्षा पनि सञ्चालन हुनेछ ।
सह महासचिव अर्यालले भने ‘अहिले प्रतिस्पर्धाको युग हो, दृष्टिविहिनहरु पनि अब प्रतिस्पर्धामा छन् तसर्थ सामान्य मानिसको विकास क्रमसँगै उनीहरूलाई अघि बढाउनु पर्छ ।’
सह कोषाध्यक्ष माधव अर्यालले दृष्टिविहिनहरुको शिक्षा प्राविधिक विषय भएकोले उनीहरूको पठन पाठनमा सामान्य शिक्षामा भन्दा मिहिनेत गर्नु पर्ने आवश्यकता रहने बताए । उनीहरूको शिक्षाका लागि जनशक्तिको कमी भइरहेको बेला बदलिँदो शिक्षा पद्धतिको अनुसरण चुनौतीपूर्ण रहेको उनको भनाई थियो ।
दृष्टिविहिनहरुलाई शिक्षाको अवसर उपलब्ध भएता पनि अभिभावकको बेवास्ताका कारण कतिपय अहिले पनि शिक्षाको पहुँचबाट वञ्चित रहेको उनको भनाई छ । उनले भने ‘कतिपय उमेरको हद नाघेकाहरू छन्, कतिपय अभिभावकले लोकलाजका कारण लुकाएको अवस्थामा छन् ।’
प्रशिक्षणको उद्घाटन कोसी प्रदेश सरकार सामाजिक विकाश मन्त्रालयका सचिव दामोदर फुयाँलले गरेका थिए । उनले विशेष शिक्षाको क्षेत्रमा दृष्टिविहीन विद्यालयहरूको महत्त्वपूर्ण योगदान रहँदै आएको बताउँदै विशेष शिक्षा र विशेष विद्यालयहरूलाई साधन श्रोत सम्पन्न बनाउन प्रदेश सरकारको ध्यानाकर्षण गराउने प्रतिबद्धता जनाए ।
दातृसंस्था काइका र कोड्डीको सहयोगमा आयोजित प्रशिक्षण उद्घाटन कार्यक्रमको सभापतित्व सङ्घका अध्यक्ष कृष्णबहादुर कार्कीले गरेका थिए । पूर्वाञ्चल ज्ञानचक्षु विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रमोद भण्डारीले दृष्टिविहीन विद्यालयहरूको समस्या र अवस्थाका बोरेमा प्रकाश परेका थिए ।
धरान उपमहानगरपालिका शिक्षा महाशाखा अधिकृत उमा दहालले स्थानीय शिक्षा नीतिका बारेमा बताएकी थिइन् । प्रशिक्षण नेपाल दृष्टिविहीन कल्याण सङ्घ सुनसरी शाखाको व्यवस्थापनमा आयोजना भएको हो ।
